Als we Herman Konings mogen geloven in zijn boek Sub Rosa , dan weten we dat de wellness trend een verschuiving kent. Namelijk van wellness naar selfness, waarbij de focus verschuift van fysiek naar mentaal. Wetenschappers en academici zijn nu volop op zoek naar technologische oplossingen om therapie altijd en overal beschikbaar te maken.

Cognitive Bias Modification heet dit dan, een vorm van online therapie die je brein traint om negatieve denkpatronen - biases - te doorbreken. Binnen het studiegebied rond CBM concentreert men zich voorlopig vooral op verslavingen (zoals eetstoornissen), depressies en angststoornissen. Maar denk aan de mogelijkheden rond persoonlijke ontwikkeling en mental awareness, een groeiende sector die zich momenteel slechts heel beperkt online bevindt.

Men gaat ervan uit dat dergelijke psychische aandoeningen veroorzaakt worden door vertekeningen bij de informatieverwerking in de hersenen, de eerder vernoemde biases dus. Misschien kort biases toelichten ter verduidelijking? Even blijven volgen, 't wordt interessanter...

Bias: de beknopte uitleg

Een bias kan je simpelweg een denkfout noemen. Belangrijk hierbij is dat het een systematische denkfout is. Dus in elke gelijkaardige situatie maak je dezelfde fout. Het is een vastgeroeste reflex die heel moeilijk af te leren is. De meest gekende zijn verslavingen. Hierbij ga je telkens rationaliseren waarom je er opnieuw aan toegeeft. Je maakt dus de denkfout die voor jou persoonlijk goedpraat dat je niet stopt met wat ook je verslaving is.

Een ander - minder gekend - voorbeeldje: "confirmation bias": bij de confirmation bias maak je de fout dat je enkel feiten herkent en erkent die je eigen mening bevestigen. Stel dat je tegen Facebook bent door privacy kwesties en online pesten. Dan ga je waarschijnlijk vooral cases tegenkomen in artikels die jouw standpunt bevestigen. "Zie je wel, het staat hier ook dat er veel gepest wordt op Facebook...". Terwijl er dezelfde dag misschien 10 artikels gepubliceerd werden met positieve verhalen door gebruik van Facebook. Deze zullen dan minder aandacht krijgen omdat je dan moet erkennen dat jouw mening niet 100% correct is. Niet iedereen doet dit graag, dus negeren ze onbewust de andere kant van het verhaal. Dat is dus de confirmation bias.

Meestal wordt cognitieve gedragstherapie toegepast om deze denkfouten weg te werken. Daarbij probeert de therapeut de patiënt bewust te maken van zijn ingesleten denkpatronen, zodat de patiënt die zelf kan veranderen. Ze gaan als het ware je brein herprogrammeren, je denkpatroon "resetten". Iedereen leidt aan biases (denkfouten), daarom hoef je niet snel naar een therapeut te lopen, maar soms kunnen die denkfouten je dagelijkse leven belemmeren.

CBM en technologie

Er zijn hele boeken geschreven over biases en hoe verschillende patronen invloed hebben op elkaar, maar ik bespaar jullie de hele uitleg. Het punt is dat je moet snappen dat denkfouten systematisch zijn, vrijwel automatisch en dat het zich altijd manifesteert in gelijkaardige situaties (dus als respons op bepaalde impulsen). Om een bias weg te werken, moet je dat patroon doorbreken. En technologie kan hierbij helpen.

Angst en negativiteit oplossen met een app?

Momenteel lopen in zowel de States als in Nederland onderzoeken naar angsten wegwerken met apps of web applicaties. Iemand met angst en een negatief beeld van de wereld maakt de fout (confirmation bias in combinatie met attention bias) enkel op zoek te gaan naar gezichten die hen toevallig kwaad kijkend aankijken op straat. Ze gaan vaak ook vooral fixeren op de zaken die mislopen, in plaats van positieve gebeurtenissen te vieren. De oplossing bij klassieke therapie (cognitieve gedragstherapie) bestaat vooral uit het individu aanleren om naar het positieve te kijken.

Dikwijls is het bij zo'n mensen voldoende om hen regelmatig te verplichten iets positief te erkennen en er even bewust bij stil te staan. Je leert ze dus geleidelijk dat er meer is dan enkel het negatieve. En wat is er beter dan een speelse app om dit te doen?!

Ondertussen wordt er getest met een app die enkele mini-games bevat. Een voorbeeld van zo'n mini-game: Je krijgt een foto te zien van iemand die languit op een ligstoel hangt met een cocktail in de hand in de stralende zon. Daarna komen er enkele beelden tevoorschijn en moet je de foto selecteren die er het sterkst bij aanleunt. De app zal dan bewust vooral negatiever ogende foto's laten zien, behalve één die ook heel zonnig is en een sfeer van ontspanning uitstraalt. Door bewust de keuze te maken voor deze foto, gaat je brein aanleren om te kiezen voor zon, ontspanning en positiviteit. Het lijkt voor sommigen misschien wat ver gezocht en toegegeven, na het eerste spelletje zal die persoon niet op magische wijze Mr. Positive zijn, maar zoals bij alles is herhaling hier heel belangrijk.

Daarom moet er nagedacht worden over apps die even "verslavend" zijn als Angry Birds, maar met de positieve twist van CBM (Happy Birds dan?). Op die manier ben je verzekerd van die herhaling en zal het dan ook zijn effect hebben.

Waar liggen de opportuniteiten voor onze sector?

Persoonlijk vind ik dit een leuke evolutie, aangezien ik al een tijd op zoek ben naar combinaties tussen psychologie en technologie. Wanneer we de lijn hierboven doortrekken, kunnen we stellen dat er heel wat mogelijkheden zijn voor onze sector om hier een belangrijke rol in te spelen. Denk aan de app developers, designers en creatives die hiermee aan de slag kunnen.

We hadden het hier nu vooral over echte therapie en belemmerende denkfouten. Maar als we dan even kijken naar de snel groeiende Personal Development sector, ontdekken we vooral hier veel kansen. Bij personal development gaat het niet zozeer om psychische aandoeningen die een probleem vormen voor je dagelijkse leven, maar eerder om het verfijnen van je kwaliteiten en skills. Bijvoorbeeld je emotionele intelligentie ontwikkelen, je positieve ingesteldheid opkrikken, zelfmotivatie, maar ook zaken zoals onderhandelingstechnieken e.d. kunnen hieronder geklasseerd worden.

Het "personal development publiek" is me ondertussen vrij vertrouwd, aangezien ik voor mijn tijd bij Bloovi een winkel had rond die onderwerpen en het voordien en sindsdien al een sterke interesse was en is gebleven. Als je die sector kent, weet je dat het grootste deel van dit publiek bereid is om geld te besteden aan hun persoonlijke ontwikkeling. Ze willen investeren, maar willen niet altijd de tijd vrijmaken om boeken te lezen hierover.

There must be an app for that ...

Om af te sluiten enkele ideetjes voor apps rond persoonlijke ontwikkeling. Waarschijnlijk is niet alles haalbaar of voldoende uitgedacht. Het dient louter om aan te tonen wat het potentieel is van deze niche.

  • Simpele mini-games (sudoku bijvoorbeeld), na afwerken krijg je een inspirerende/motiverende quote, visueel goed uitgewerkt en heel makkelijk te delen op social media.
  • Back to text-based games: cases waarbij de speler moet onderhandelen om een doel te bereiken. Bij elke stap heeft hij/zij enkele keuzes, die keuzes bepalen de slaagkans. Achteraf kan je het proces herbekijken en geeft de app toelichting bij elk antwoord met een indicatie wat in welke situatie de beste optie was.
  • Management-app waarbij een community van managers wordt opgebouwd (eventueel verbonden aan Linkedin). De app zelf bestaat uit korte games waarin je geconfronteerd wordt met cases die je moet oplossen door beroep te doen op je people- & managementskills. Via de community wordt er dan een ruimte voorzien om concrete vragen te stellen en beroep te doen op de ervaring van je community-buddies.
  • Mini-shooter waarbij je simpelweg gezichten met een negatieve uitdrukking moet neerknallen voor ze in je "personal space" raken. Enkel positieve mensen mogen door! (Naar analogie van een voorbeeld in Psychologie Magazine Oktober '12. Dit voor een hele periode dagelijks herhalen, zou ervoor zorgen dat je brein spontaan meer op zoek gaat (attention bias) naar positieve mensen op straat, omdat het bij de app aangeleerd wordt om enkel dat toe te laten.)
  • Waarom geen MMORPG? Je creëert een character in een virtuele wereld. Je kan je prestaties en resultaten vanuit de 'echte' wereld invoeren, waardoor je telkens experience points krijgt (een afgewerkte sale, een afgewerkte To-Do list, ...). Dankzij de XP-points groeit je virtuele persoon. Door visuele confrontatie met je eigen persoonlijke groei, een digitale weergave zeg maar, krijg je extra motivatie om sneller door te doen. Zie maar naar hoe intensief sommigen bezig zijn met inchecken op Foursquare om toch maar hoger op die ladder te raken.
  • ...

Ik ben ervan overtuigd dat we binnen enkele jaren (misschien zelfs zo lang niet) veel dergelijke apps zullen zien opkomen. Apps die enerzijds plezant zijn om te gebruiken en daarnaast zorgen voor je mentale welzijn, je mentale wellness, je selfness dus.

Opmerking: Niet alle psychologen zijn het eens over het nut (de werking) van dergelijke apps, zij houden vast aan de klassieke cognitieve gedragstherapie. Maar als je dichterbij kijkt (bron: Psychologie Magazine oktober '12), merk je dat het vooral over de oudere generatie psychologen gaat. Toeval?

-- --

Vond je dit artikel waardevol? Deel het dan hieronder via Twitter, Facebook of Linkedin.

Volg je @bloovi al op Twitter? #bloovi