foto: Matt Damon in The Martian (bron: Fox Movies)

“At some point, everything's gonna go south on you... everything's going to go south and you're going to say, this is it. This is how I end. Now you can either accept that, or you can get to work. That's all it is. You just begin”. Wijze woorden van Matt Damon in de film The Martian. Daarin speelt hij astronaut Mark Watney, die aan zijn lot wordt overgelaten nadat hij op zijn eentje strandt op de rode planeet. De ironie wil dat dit ook aan het gebeuren is bij bedrijven die vechten tegen de bierkaai die disruptie heet. Ik ben ervan overtuigd dat deze film hen meer kan leren over succes en overleving dan ze denken.

#1 Er is geen tijd te verliezen

Als je je huidige businessmodel nog niet hebt heruitgevonden is het echt wel vijf voor twaalf. Meer zelfs, je zuurstoftank loopt al stilaan leeg. In The Martian is Watney’s eerste reactie: “Ik wil niet sterven”. Zijn tweede reactie: “Ik kan maar beter zien te overleven en een uitweg zoeken”. Hij begreep dat stilstaan achteruitgaan betekent. Wees maar zeker dat dit ook geldt voor jouw bedrijf.

Net zoals jouw organisatie, weet ook Watney niet waar te beginnen en lijkt de situatie in het begin uitzichtloos. Natuurlijk is je eerste reactie dan om vol zelfmedelijden in een hoekje te kruipen. Maar Mark beseft snel dat je daarmee niks bereikt. Erger nog: je verspilt er alleen maar kostbare tijd mee. Hij kiest ervoor om het heft in eigen handen te nemen en gaat onmiddellijk aan de slag met enkel zijn training en intelligentie als wapen. Dat noem ik contextuele creativiteit: een oplossing vinden, zelfs wanneer de beschikbare middelen beperkt zijn.

Begin vandaag nog je probleem op te lossen, stukje per stukje, hoe groot de uitdaging ook lijkt. Hak die gordiaanse knoop in haalbare stukken. Je hebt minder tijd dan je denkt, en je kan het je niet veroorloven om de minuten te laten wegtikken. Dat beseft Watney maar al te goed: hij zet zijn omgeving naar eigen hand om een bruikbare oplossing te vinden. Hij noemt zichzelf een piraat, omdat hij geen andere keuze heeft dan de regels te breken om zijn probleem op te lossen. Die manier van denken wordt uiteindelijk ook zijn uitweg.

#2 Durf te rebelleren zodat innovatie zich verspreidt als een virus

Zodra je het probleem oplost dat voor je neus staat, wordt het gemakkelijker om ook het tweede, en vervolgens het derde aan te pakken. Op een bepaald moment in de film contacteert Watney de aarde, en door een ‘piraat’houding aan te nemen, beïnvloedt hij ook de rest van zijn team om outside the box te denken. Hij overhaalt de moederschipbemanning, die op dat moment al op terugweg is naar de aarde, om rechtsomkeer te maken en hem op te halen. Daarmee overtuigt hij zijn collega-astronauten om te rebelleren tegen NASA.

Ook als organisatie moet je denken als een piraat, toch wanneer het op innovatie aankomt. Wanneer mensen snappen dat de gedurfde aanpak leidt tot innovatie, zal die zich als een lopend vuurtje doorheen je team verspreiden en zelfs de hele bedrijfscultuur beïnvloeden. Logisch, want je kan pas echt impact maken als iedereen zijn schouders onder het project zet. Dàt is de enige manier om je bedrijf flexibel genoeg te maken om met volle kracht voor transformatie te gaan. Niet alleen vandaag maar ook morgen, overmorgen en de dag daarna.

#3 Geef de hoop niet te snel op

Er is een moment in het begin van de film waarin Watney al drie dagen alleen op Mars zit zonder een idee te hebben of iemand weet of hij nog leeft. Er is geen enkele manier waarop hij de bemanning kan contacteren. Terwijl een vervaarlijke wind buiten een zware storm inluidt, zegt hij tegen zichzelf: “Ik ga NIET sterven”. Wat later, wanneer hij een eerste vooruitgang boekt met zijn overlevingsoperatie, roept hij de woorden “In your face Neil Armstrong” en “Fuck you Mars!” Zelfs terwijl hij nog maar pas is begonnen met de uitvoering van zijn plan, zelfs terwijl het nog maar een kleine kans op slagen heeft, geeft Mark de volle 100%.

Die ongebreidelde overtuiging zie je in de beste start-ups en technologiebedrijven. Uber is daar een prachtig voorbeeld van. Ze zijn een groot, globaal merk met een fenomenaal bedrijfsmodel. Toch maken ze nog geen winst. Integendeel, ze zijn verlieslatend. Vandaag gaat namelijk nog heel wat van hun geld naar chauffeurs, een kost die in de toekomst wegvalt in een wereld van zelfrijdende auto’s. Gaandeweg wordt het merk wel overal ter wereld een vaste waarde. Uber houdt vol, ook al boeken ze momenteel verlies, omdat ze het beste en zelfs het enige merk willen zijn in een the-winner-takes-it-all markt. En het is met die langetermijnvisie, volharding en uitvoering dat ze in de toekomst een topbedrijf zullen worden.

Leer over hoe je je businessmodel via je klanten kan heruitvinden op de Customer-Centric Culture Tour van nexxworks in februari in Las Vegas.