Telefacts gezien deze week? Het ging over de verschrikkelijke gevolgen van cyberpesten. Het journaal gezien eergisteren? Ze spraken over hoe een pester bekend en aan de kaak gesteld werd door een filmpje op internet.  Vreemd hoe internet pesten bevordert, maar het ook enigszins tegenhoudt. Even van naderbij bekijken.

Ask.fm

Uiteraard betrek ik Ask.fm in dit relaas, het zwarte schaap van de sociale platformen op dit moment. Het doelwit van veel verwijten en achterdocht. Niet helemaal onterecht natuurlijk. Maar zijn “we” niet té zwart-wit aan het denken over deze feiten?

Voor wie niet weet wat Ask.fm hiermee te maken heeft: op dit platform waar je anoniem berichten kan posten (vragen stellen, antwoorden posten), wordt blijkbaar wat afgepest. Er worden heel harde dingen gezegd en er zijn al enkele zelfmoorden gebeurd als direct resultaat van die pesterijen via Ask.fm.

Het resultaat is dat heel wat luide stemmen nog luider roepen dat Ask.fm moet opgedoekt worden of toch op zijn minst iets moet veranderen aan het platform om deze harde zaken te vermijden. Ik stel me daar echter een paar vragen bij.

Kunnen we Ask.fm iets verwijten?

Neen, volgens mij niet. Of toch wel één iets en dat is het niet vrijgeven van de IP-adressen van de pesters aan lokale politiediensten. Ook al wordt de anonimiteit zogezegd gevrijwaard, pesterijen die leiden tot depressies bij jongeren en zelfs zelfmoord kunnen niet. Deze mensen moeten gestraft worden en het is de verantwoordelijkheid van Ask.fm om de politie hierbij te ondersteunen.

Maar verder kunnen zij nergens schuldig aan bevonden worden. Niemand verplicht mensen om lid te worden van de site of lid te blijven. Zij bieden de service aan om anoniem te kunnen discussiëren over bepaalde onderwerpen. Het is de verantwoordelijkheid van de user om te bepalen wat ze ermee doen. Ik zeg niet dat het de slachtoffers hun eigen schuld is, absoluut niet, laat dat duidelijk zijn. Ik zeg enkel dat Ask.fm geen miljoenen berichten kan modereren zoals vroeger werd gedaan op fora.

Moet Ask.fm opgedoekt worden of gecensureerd?

Zeker niet. Er gebeuren een pak veel meer positieve dingen op het platform dan negatieve. Die redenering volhouden is alsof je zou eisen dat men scholen sluit omdat er gepest wordt op de speelplaats.
Daarbij komt dat het internet een vrije zone is, the far west van de 21ste eeuw. Dat maakt internet wat internet is. Als we ook maar beginnen met de censurering van één platform, waar houdt het dan op? Die stap werd trouwens al gezet, zelfs in België en heel wat internet-activisten volgen die situaties op de voet en collectieven zoals Anonymous grijpen in om deze boodschap duidelijk te maken. Het internet censureert men niet. Punt.

Moet Ask.fm iets veranderen aan het platform?

Misschien. Een leeftijdsrestrictie zou kunnen helpen, maar we weten dat zoiets perfect te omzeilen is. Zij die dit eisen, begrijpen de hardnekkigheid en creativiteit van jongeren niet. Ze zouden het element van anonimiteit kunnen wegnemen, maar dit is net het element dat Ask.fm “uniek” maakt. Eisen dat ze dit wegemen is trouwens erg egoïstisch en een teken dat zij die het eisen enkel rekening houden met de erge gevallen die in het nieuws komen. Zo zijn er heel wat jongeren die het platform gebruiken om vragen te stellen over sex, drugs, zelfmoord of andere onderwerpen waar ze zonder de anonimiteit niet over zouden durven spreken. Ik heb natuurlijk geen cijfers, maar volgens mij zijn er al meer zelfmoorden vermeden dankzij het platform dan dat er rechtstreeks het gevolg van waren.

Wie is dan eigenlijk verantwoordelijk?

Eerlijk? Geen idee. Iedereen zo’n beetje, lijkt me. Platformen zoals Ask.fm zijn mee verantwoordelijk voor de afstraffing van misdadigers. Pesters zijn psychische folteraars, zeker als het de dood tot gevolg heeft. Anonimiteit of niet, zij moeten gestraft worden.

De gebruikers zijn zelf verantwoordelijk voor de beslissingen die ze nemen op en rond het platform. Het posten van foto’s om een mening te vragen op een platform waar men anoniem kan antwoorden is bijvoorbeeld vragen om problemen.

Maar als we spreken over jongeren, dan zijn volgens mij vooral de ouders verantwoordelijk. Met respect voor de ouders van slachtoffers van deze feiten, zij zijn verantwoordelijk voor wat hun tieners op internet doen. Het is dan wel the far west van de 21ste eeuw, maar dat wil niet zeggen dat je je eigen kinderen niet meer moet beschermen. Geschiedenis nakijken, gesprekken lezen en controle-programma’s installeren lijkt me perfect ethisch verantwoord als het om minderjarigen gaat.

Maar misschien heeft de opvoeding hier vooral mee te maken. Waarom heeft een tiener de nood aan bevestiging over haar uiterlijk van onbekenden? Waarom hebben tieners niet het gevoel dat ze met hun problemen bij de ouders terecht kunnen? Hiermee bedoel ik niet dat het hun schuld is, wel dat ze mee de verantwoordelijkheid dragen en niet moeten verwachten dat internetbedrijven zelf het initiatief nemen of moeten afgestraft worden. Als een tiener de autosleutels pikt en tegen een boom knalt, is het dan de schuld van de constructeur?

We sluiten af op een positieve noot

Ik stel alles hier nogal gevoelloos voor, daar ben ik me wel bewust van. Het doel is om een paar punten duidelijk te maken. De media kiest ervoor om enkel de ergste gevallen heel veel aandacht te geven en daardoor de meerderheid op stang te jagen. Het is meer dan duidelijk dat internet, social media en platformen zoals ask.fm veel meer positieve gevolgen hebben dan negatieve. Ons laten verblinden door media-instanties die hongerig zijn naar sensatie en de feiten daarom bewust eenzijdig weergeven, lijkt me hier niet de beste optie.

Wie is hier werkelijk onethisch bezig? Internetbedrijven die een dienst aanbieden of door de overheid gesubsidieerde redacties waarvan men verwacht dat ze neutraal de feiten weergeven, maar die bewust een bubbel creëren om zo door emoties en shock meer kijkers te werven?