Het dagelijkse bakje koffie, velen onder ons hebben het verslavende aroma nodig om de dag goed te starten. Gezien het één van de meest geconsumeerde dranken ter wereld is, wordt er ook veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, vooral op het vlak van de fysieke gezondheid. Wat minder gekend is, is dat er ook redelijk wat onderzoek gedaan is naar de link tussen koffie en creativiteit. We zetten de voornaamste bevindingen op een rijtje.

1. Koffie drinken kan je creativiteit stimuleren

Over deze stelling werd en wordt er nog altijd hevig gedebatteerd. Laat ons zeggen dat de conclusies nog zeer onduidelijk zijn. Sommige onderzoekers argumenteren dat koffie drinken de focus versterkt en alertheid doet toenemen en daardoor het vrije ronddwalen van gedachten verhindert. Dit laatste is net nodig voor creativiteit. Bovendien verhindert teveel koffie drinken een goede nachtrust, wat ook weer nefast kan zijn voor het creatieve denken, omdat de batterijen zo onvoldoende opgeladen worden.

Onderzoek aan het MIT zegt dan weer dat koffie mensen, zowel individueel als in groep, kan helpen creatiever te zijn. Dit heeft dan vooral met het ‘proces’ rond koffie drinken te maken: het nemen van een pauze, samenzitten met mensen uit andere afdelingen, informele conversaties hebben aan de koffiemachine…

2. De positie van je koffiemachine heeft impact op de creativiteit in je organisatie.

We focussen vaak op het individu als we denken aan creativiteit en productiviteit, doch het is door onze teams en de onderlinge communicatie te optimaliseren dat we projecten naar een hoger niveau kunnen brengen.

De beste teams communiceren 50% van hun tijd buiten de formele meetings om (MIT, Alex Pentland). Dat kan zijn tijdens bewust genomen koffiepauzes, via sociale evenementen, door samen te lunchen aan lange tafels, enz.

Aan de universiteit van Delft onderzocht men het effect van het verplaatsen van de koffiehoek op het aantal conversaties. Zo bleek dat wanneer de koffiehoek afgeschermd werd en voorzien werd van tafels en zitplaatsen, dat er dan meer conversaties plaatsvonden dan in volledig open koffiehoeken zonder zitplaatsen. Meer dan 4/5de van de conversaties had met het werk te maken. Meer conversaties kunnen bijdragen aan de productiviteit van een organisatie omdat veel informele contacten de creativiteit doen toenemen (Vink, de Corte, Blok & Groenesteijn, Delft University of Technology).

Het komt er dus op aan om veel mogelijkheden tot informele ontmoetingen te creëren, door de koffiehoek strategisch te plaatsen zodat mensen uit verschillende afdelingen elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten en door bijvoorbeeld whiteboards en informatieborden te plaatsen bij de koffiehoeken, zodat conversaties op gang gebracht worden.

3. Het gegons van een koffiebar is goed voor je creativiteit.

Het geluid van koffiemachines, de zachte achtergrondmuziek en het geroezemoes van de mensen in de koffiebar, creëert net het goede niveau van achtergrondgeluid om creativiteit te stimuleren. Dat blijkt uit een onderzoek van de Universiteit van Illinois. Rond de 70 decibel is ideaal. Een te drukke omgeving daarentegen werkt verstorend en een te rustige omgeving verscherpt misschien wel je focus, maar zoals in het eerste punt al aangegeven, helpt dat je creativiteit niet per se vooruit. Dit toont het belang aan van de omgeving op het werk: een stille omgeving zal bevorderend zijn voor opdrachten waar detail en planning cruciaal zijn, terwijl een omgeving met achtergrondgeluid en waar mensen elkaar makkelijk kunnen ontmoeten stimulerend zal zijn voor creatieve opdrachten.

Wanneer je een koffiebar binnenloopt, zie je mensen tokkelen op hun keyboards en tablets. Ze zijn daar dus niet alleen voor hun dagelijkse bakje koffie en gratis WIFI, want wetenschappers hebben dus ontdekt dat mensen dat soort achtergrondgeluid nodig hebben om beter te kunnen werken.

Enkele ondernemers hebben daarop ingespeeld en de website en app Coffitivity gelanceerd. Via die website kan je het achtergrondgeluid van je favoriete koffiebar tot in je kantoor of bij je thuis brengen. De site is met twee miljoen page views intussen enorm populair.

Doch de vraag is of enkel het achtergrondgeluid creativiteit doet toenemen. Ander onderzoek (Floyd Allport) toont immers aan dat de aanwezigheid van andere mensen het eigen werk verbetert. De vraag is of dit ook geld voor creatief werk, al voel je intuïtief wel aan dat mensen en conversaties om je heen je kunnen inspireren tot nieuwe ideeën. Het is niet voor niets dat veel schrijvers de helft van hun toekomstige royalty’s spenderen aan cappuccino’s in koffiebars om hun creativiteit tot hogere oorden te brengen.

Koffie drinken om creatiever te worden?

  • Met mate dus, zodat je wakker genoeg bent om te denken en niet te gefocust bent op details, en je gedachten nog de vrije loop kunnen nemen

  • Niet te laat op de dag, zodat je geen nachtrust moet inleveren en de volgende dag ook weer creatief en productief kan zijn

  • Koffiepauze niet zien als tijdsverspilling, maar als een onderdeel van je werk, een moment om informatie te verwerken en te linken, zodat nieuwe ideeën kunnen ontstaan

  • Collega’s ontmoeten in de koffiehoek en conversaties op gang brengen, zodat het aantal conversaties verhoogt en zo de kans op creatieve ideeën toeneemt

  • Af en toe gaan werken in een koffiebar, met 70 decibel geroezemoes op de achtergrond, zodat je voldoende afgeleid bent om abstract te kunnen denken en nieuwe ideeën te bedenken

En dan nu…. tijd voor dat lekkere kopje koffie!