“Wanneer wordt Virtual Reality nu eindelijk de nieuwe norm?” Mijn antwoord is eenvoudigweg: nu! Hoe verklaar je anders het feit dat al meer dan 65 miljoen mensen Pokémon Go speelden, amper 7 dagen na de release? 65 miljoen, dat is meer dan het totaal aantal gebruikers van Twitter in de VS. Straf!

Anderzijds kan je dat standpunt zonder veel moeite tegenspreken. Pokémon Go is in feite geen Virtual Reality (VR) want VR moet je als het ware uit je werkelijke fysieke locatie halen en je in een andere plek onderdompelen. Dat klopt, maar daar gaat het nu even niet om.

De meeste mensen maken gewoon geen onderscheid tussen Virtual Reality, Augmented Reality (AR) en Mixed Reality (MR). Zelfs de media zien Pokémon Go als AR, terwijl het eigenlijk eerder MR is. Is dat verwarrend? Valt mee hoor:

  • VR (virtual): brengt je volledig naar een andere locatie. Zoals de HTC Vive bijvoorbeeld.
  • AR (augmented): de echte wereld met een laagje digitale content eroverheen. Zoals Google Glass het deed.
  • MR (mixed): virtuele objecten worden in de natuurlijke wereld geïntegreerd. Zoals Pokémon Go dus.

En wat dan met Batman: Arkham, het nieuwste spel van PlayStation dat deze herfst wordt verwacht? Dat is VR. De head-up display in je wagen? Dat is AR. Microsoft Hololens? Dat is MR.

Zie je wel? Zo moeilijk is het niet.

‘Virtual Reality’ maakt dus echt wel deel uit van ons leven. En dat zal zo blijven. Maar wat betekent dat nu voor UX designers zoals ikzelf?

Van Usability over User Experience tot Experience Design

Ik werk al 20 jaar als consultant rond de interactie tussen mens en computer. Mijn carrière is eigenlijk eenvoudig in te delen in 3 fasen.

Deel 1 – de eerste 10 jaar: Usability designer

De meeste projecten waar ik in het eerste deel van mijn carrière aan werkte, gingen over het wegwerken van de wrijving tussen gebruiker en technologie. Dan heb ik het over Desktop applicaties, websites, web applicaties, enz. Meestal waren dat afgrijselijke dingen die in functie van de technologie werden opgebouwd en waarbij men slechts per toeval nog eens aan de gebruiker dacht: “Oh ja, het moet ook nog gebruiksvriendelijk zijn.” En als je product beantwoordde aan de vereisten van de System Usability Scale, dan kon je tevreden zijn.

Deel 2 – de voorbije 10 jaar: User Experience designer

De iPhone heeft de spelregels volledig veranderd. Dat stukje technologie dat usability in zijn DNA had, veroverde de wereld zienderogen. Als je apparaat (of website of software applicatie,…) niet gebruiksvriendelijk was, was het nu meteen ten dode opgeschreven. De verwachtingen stegen enorm en naar technologie die niet gemakkelijk was in gebruik, keken de gebruikers gewoon niet meer om.

De algehele ervaring bij het gebruiken van een product of een dienst werd de nieuwe maatstaf. En opeens moesten producten niet alleen meer gemakkelijk in gebruik zijn, maar ook nog eens aantrekkelijk, aangenaam, emotioneel aanlokkelijk en in lijn met je bedrijfsidentiteit. Dat verwachtten de gebruikers en ze raakten al snel verslaafd aan die uitstekende user experience.

Deel 3 – de volgende 10 jaar: Experience Designer

Het meest fascinerende moet nog komen. Bij Human Interface Group doen we nu vooral user experience werk voor onze klanten. De meeste bedrijven werken nog altijd erg hard om ervoor te zorgen dat die gebruikerservaring goed zit. En we begeleiden hen met plezier naar een uitstekende UX. Maar dat zal in de komende jaren niet meer voldoende zijn.

Kijk maar eens naar de technologieën die nu steeds populairder worden, zoals wearables, voice interfaces, gespreksrobots, virtual reality, robotica en kunstmatige intelligentie, dan zie je meteen dat het bij veel van die dingen niet meer om het gebruik - in de traditionele zin van het woord - gaat. Het gaat om de ervaring:

  • De SmartTrack van Fitbit herkent en registreert je oefeningen automatisch, zodat je altijd een overzicht hebt van je training, zonder daarvoor ook maar op een knop te moeten drukken.
  • Alexa vertelt je in functie van jouw agenda en de actuele verkeersinformatie dat het tijd is om naar je vergadering te vertrekken.
  • De learning thermostat van Nest bespaart je heel wat energie zonder dat je er zelf iets voor moet doen.

Binnen de User Experience wordt het aspect ervaring duidelijk steeds belangrijker. En nu Virtual Reality die ervaringen naar ongeziene hoogten katapulteert, zal deze evolutie alleen maar gaan versnellen.

De toekomst van de UX Designer

Dit is dus de nieuwe trend: minder Gebruiker en meer Ervaring. Wie producten en diensten ontwerpt, moet zijn focus verleggen. We kunnen niet eeuwig UX designers blijven, net zoals we 10 jaar geleden al geen usability designers meer konden blijven. Welke titel krijgen we dan wel? Experience Designer misschien? Ik weet het nog niet, maar wat ik wel weet, is dat de toekomst van de UX designer fascinerender dan ooit zal zijn.

Maar hoe kan je jezelf als UX designer op die toekomst voorbereiden? Hoe zorg je ervoor dat je in de komende jaren nog meetelt?

Eerst en vooral zal het geen kwaad kunnen je vaardigheden wat aan te scherpen door een opleiding over VR/AI/Robotica/Machinaal Leren/… te volgen. Maar daar mag het niet bij blijven. Je moet je kernvaardigheden als designer nu meer dan ooit versterken en uitbreiden. En met kernvaardigheden bedoel ik alles dat verder gaat dan schetsen, wireframen en grafisch design.

Dit zijn de cruciale vaardigheden die je nodig hebt om in het volgende decennium als UX designer te overleven:

  • Psychologisch inzicht in mensen: de groeiende aandacht voor de ervaring maakt dat je menselijke interactie-vaardigheden nodig hebt, zoals empathie, waarnemingsvermogen en sociaal inzicht. Ik ben een sterke aanhanger van Omotenashi, een Japans concept dat de kunst uitdrukt om aandacht te hebben voor de gemoedstoestand en de noden van anderen, of het nu gaat om een bezoeker, zakelijke contacten, een vriend of iemand die jouw technologie ervaart. Zo’n mindset is goud waard.
  • Communicatievaardigheden: Ik durf wel te veronderstellen dat je goed kan communiceren (anders zou je het in de wereld van de UX niet overleefd hebben). Wees bereid om nog meer te investeren in het praten met mensen, om uit te zoeken wat ze willen, wat ze nodig hebben en waar ze voor vrezen.
  • Die verbeterde psychologische en communicatieve vaardigheden zullen je anticiperende designtechnieken bevorderen, waardoor de technologie dankzij slimmere algoritmen, efficiëntere dataverwerking en betere hardware, op de handelingen van de gebruiker anticipeert. Anticipatief design zal in de toekomst deel uitmaken van het DNA van alle producten.
  • Bekwaamheid in gegevensanalyse: de tijd toen je je ontwerpen louter op de observaties van en interviews met gebruikers kon baseren, ligt ver achter ons. Data analytics en data-driven design zitten overal in de lift. Doe jezelf een plezier en leer de knepen van het vak.
  • Grondige kennis van de interactie tussen mens en computer: Ik begrijp ze echt niet, designers die mock-ups maken zonder grondige kennis van designtheorie of usability principes. Als je er voornamelijk op uit bent om de nieuwste coole tool onder de knie te krijgen om er de volgende nóg coolere app mee te gaan ontwerpen, dan ben je verkeerd bezig.

Verdiep je liever in het uitstekende onderzoek van Susan Weinschenk, Donald Norman en vele anderen, nog voordat je ook maar één lijn op papier tekent. Hun werk heeft mij alvast enorm geholpen, bij elk project waar ik in de laatste 20 jaar aan gewerkt heb. En ik ben er zeker van dat die inspiratie net zo belangrijk voor mij zal blijven in die spannende toekomst, virtueel of niet.

Vind je ook niet? Ik hoor graag wat je hiervan denkt.

Heb je vragen of UX of denk je dat we jou kunnen helpen? Contacteer ons!

Noot van de redactie: opinies vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van Bloovi. Indien je het niet eens bent met de auteur en zelf een opinie wil schrijven. Laat het ons weten via info@bloovi.be