We worden met z'n allen wat mondiger en dat is ook de politiek niet ontgaan.Steeds vaker zijn er participatieve platformen die de kiezer meer rechtstreekse invloed beloven in de race naar de verkiezingen of zelfs rechtstreeks in de politiek. Maar niet iedereen is even enthousiast over deze platformen en hun doel. In Vlaanderen hebben we sinds kort ook zo'n platform: De Vragende Partij, een initiatief van VRT.
De Vragende Partij is een realisatie van Prophets in opdracht van de VRT nieuwsdienst. Het online platform polst in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen bij de kiezer welke voorstellen zij hebben voor hun gemeente. Iedereen kan op De Vragende Partij een voorstel lanceren voor zijn of haar gemeente en stemmen op de voorstellen van anderen. In een tweede ronde worden de populairste voorstellen voorgelegd aan de lijsttrekkers van de gemeente. Zo weet de kiezer het officiële standpunt van elke partij over een voorstel. In een derde ronde dienen de partijen concrete beloftes te maken van 3 voorstellen.
Om te weten te komen hoe het platform ontstaan is spraken we met Björn Joos van Prophets en Emmanuel Rottey van VRT:
Hoe is het idee voor De Vragende Partij ontstaan?
Björn Joos (BJ): De vraag is gekomen vanuit de VRT online nieuwsdienst. Voor de VRT zijn verkiezingen altijd een heel belangrijk moment en dit jaar wilden ze heel graag de burger betrekken in de gemeenteraadsverkiezingen en wilden daar met ons over nadenken.
Emmanuel Rottey (ER): VRT kiest ervoor om in zijn aanpak in digitale media sterk in te zetten op participatie. We wilden mensen laten participeren en hen mobiliseren rond de gemeenteraadsverkiezingen maar hadden er nog geen concreet beeld bij.
BJ: Concreet kan de vraag van VRT naar ons toe samengevat worden in de zin "We willen nadenken over een participatief concept binnen de gemeenteraadsverkiezingen waarop de kiezer aan het woord is en de politiek antwoord geeft." Prophets heeft er dan voor gekozen om, zoals we vaak doen, in co-creatie workshops met VRT een concept uit te werken. Nu als je kijkt naar verkiezingen en VRT, het eerste waar je aan denkt is 'De Stemtest', wat al jaar en dag gedaan wordt. Maar als je dat statistisch significant wil doen dan heb je een heel groot speelveld nodig. Op federaal niveau zit je met 14 partijen die elk een eigen partijprogramma hebben over gelijklopende onderwerpen, en daar kan je een test van maken die over heel België representatief is. Als je echter op lokaal niveau gaat kijken, dan spreek je om te beginnen niet over partijen maar lijsten waarvan er gemiddeld 6 zijn in elke gemeente. Als je dan ziet dat er in Vlaanderen 327 kiesgemeentes zijn, dan moet je concluderen dat het vergelijken van al deze lijsten binnen alle kiesgemeentes, vrijwel onmogelijk is. We hebben daar ook voor samen gezeten met politicologen van de universiteit Antwerpen en dat is niet haalbaar.
Dan zijn we gaan kijken, gemeenteraadsverkiezingen, waar rond draait dat. Enerzijds kijk je naar zeer lokale dingen, anderzijds zijn de lijstpunten vaak boven de hoofden van de mensen geschreven of vertalingen van de federale punten naar het lokale niveau. Als elke partij 30 standpunten heeft, dan moet het al lukken om 4 punten te vinden die vergelijkbaar zijn. Neem nu veiligheid, hier in Antwerpen zal veiligheid iets anders zijn dan in Koksijde, en zelfs binnen de stad Antwerpen zal het anders zijn op Linkeroever dan in het Kiel. Dit alles samen zorgt ervoor dat mensen geen basis hebben om te vergelijken. Dan is het idee er gekomen om mensen vragen te laten stellen over hun gemeente, vandaar ook de naam "De Vragende Partij". Want als ik een vraag stel over de tram in de Huidevetterskaai, en ik krijg daar een antwoord op van de 6 partijen, dan kan ik vergelijken.
Hoe hebben jullie dat idee dan vertaald naar een concept?
BJ: Het viel op bij het uitwerken van die gedachte dat vragen al snel vertrekken vanuit een negatief standpunt, terwijl we toch eerder voor een positiever karakter wilden gaan met het platform. Vanuit VRT is dan het idee gekomen om te werken met voorstellen. Midden juli zijn we live gegaan en konden mensen voorstellen beginnen indienen op het platform. Het spreekt voor zich dat we niet met elk voorstel naar de partijen konden, dus moest er een soort waardemeter ingebouwd worden. We hebben ervoor gekozen een stemmechanisme in te bouwen waarmee het mogelijk is voorstellen te steunen. Via dit stemmechanisme konden we de tien meest relevante voorstellen filteren. Die tien voorstellen hebben we midden augustus voorgelegd aan de lijsttrekkers. Elke week krijgen zij er twee voorgeschoteld waarop ze een antwoord moeten formuleren. En nu komen we tot de finale waarbij de lokale lijsten uit de 10 voorstellen drie concrete beloftes moeten maken die ze meenemen in hun beleidsnota voor de nieuwe gemeenteraad.
Als ik kijk naar gelijkaardige platformen zijn die vaak gefaald door een gebrek aan draagkracht binnen de politiek. Ook De Vragende Partij heeft een enorme nood aan die draagkracht. Hoe zijn jullie zo ver geraakt om in die 327 kiesgemeenten de lijsttrekkers mee in het project te krijgen?
BJ: Je merkt dat politici in het begin de kat uit de boom kijken. Je kon dat wel mooi volgen op het platform, in het totaal hebben we 1800 lijsten ongeveer, waarbij de eerste 500 inschrijvingen absoluut niet evident waren. De grote tenoren overtuigen was het soms moeilijk. VRT heeft veel mensen gecontacteerd om ze aan boord te krijgen.
ER: Met VRT zijn we in een vrij vroeg stadium met de grote partijen gaan spreken. Het was belangrijk hen de plannen duidelijk te maken om dan vanuit het hoofdkwartier van de partijen al mensen te kunnen overtuigen. Bovendien konden we op deze manier ook al voor een deel de politieke wil voor medewerking gaan testen. Verder was het vooral een taak van continu mensen aanspreken om de lijst aan te vullen en heel flexibel ingesteld zijn. Maar we zijn heel blij dat we er zo veel hebben kunnen contacteren.
BJ: Ook de kracht van Ivan De Vadder als trekker van het platform was daar een belangrijk gegeven. Hij is het politieke boegbeeld van de nieuwsdienst en als hij dan in een debat in De Zevende Dag voorstellen uit de De Vragende Partij voorschotelt aan politici, dan kunnen die het platform niet meer negeren.
Een andere essentiële partij is natuurlijk de kiezer. De launch was net voor de vakantie, toch een niet zo voor de hand liggende periode?
ER: Je merkt sterk dat je het product versterkt als je het kan linken aan meerdere kanalen. Het VRT journaal haalt een miljoen kijkers, en dat boost het platform enorm. Zeker als er naar het platform verwezen werd en specifieke voorstellen behandeld werden.
BJ: TV blijft daar toch wel onovertroffen als mobiliserend medium. Bij de bekendmaking tijdens het nieuws zagen we een enorme piek bij de bezoekers. Nog steeds zien we pieken rond het zeven-uur journaal en de andere duidingsprogramma's als De Vragende Partij er vermeld wordt.Ook radio heeft een grote rol gespeeld. TV is Vlaams maar als je bijvoorbeeld kijkt naar Radio 2, die hebben per provincie een uitzendschema en hebben zo de kracht om de problematiek binnen de provincie aan te kaarten. En dat is typisch gemeenteraadsverkiezingen, hoe meer je er in slaagt om lokaal te gaan, hoe concreter voor de mens, hoe krachtiger.
Daar haal je een heel interessant punt aan, het zijn eigenlijk enkel de grootsteden die in de media komen.
BJ: Ja dat klopt. Traditioneel gezien komen Gent, Antwerpen en Brussel meer aan bod. Dan heb je nog de middelgrote steden die ook wel wat aandacht krijgen maar de kleinere gemeenten moeten het vaak zonder aandacht stellen. Zeker dit jaar zal de problematiek in Antwerpen redelijk wat aandacht krijgen. En het boeiende is dat met zo'n platform je ook mensen inspraak geeft in de kleinere steden en gemeenten, want die liggen er niet van wakker hoe het er in Antwerpen aan toe gaat.
ER: Nu, het is wel zo dat de gemeenten op het web ook aan bod komen. Op DeRedactie.be zijn er verkiezingspagina's voor de steden en gemeenten uitgewerkt door onze redactie. Ook in de laatste weken zie je in de TV en radio programma's rond verkiezingen veel aandacht voor kleinere steden en gemeenten: Geraardsbergen, Vilvoorde,…Bij de vragende partij hebben we voor iedere gemeente een pagina, maar dan hangt de content af van de kiezers, en niet meer van de redactie. Maar tot onze vreugde leeft De Vragende Partij bij de kleinere steden en gemeenten, en levert het ook wel interessante voorstellen op.
Participatie platformen zitten in de lift. Heel wat marketinggoeroes trekken resoluut de kaart van co-creatie en merken dat er een trend is naar meer inspraak van de consument. Hebben jullie dat ook gemerkt met De Vragende Partij?
BJ: Wat heel boeiend is geweest van in het begin van het traject is dat er een hele discussie is ontstaan, ook in andere media, van mensen die voor of tegen participatieve platformen zijn op dat niveau. Je merkt dat er een heel boeiend speelveld komt van heel duidelijke stromingen. Enerzijds heb je mensen die niet in het platform geloven, en anderzijds heb je nog de discussie die de vraag stelt "in hoeverre geeft dit platform kracht aan de democratie?" Heel boeiend was ook de discussie die ontstaan over de rol van politici en partijen in een steeds meer gedigitaliseerde maatschappij. Wat is de rol van de politicus in het filteren van de voorstellen. Is er nog een rol voor die politici? Ook voor VRT was het aftasten. Wat zijn de mogelijkheden voor de toekomst, gaat het succes hebben, …. Het is inderdaad wel een tijdsgeest die speelt en je merkt wel dat het heel wat los maakt.
ER: Er was binnen VRT een groot enthousiasme voor het platform. We hebben het als media bedrijf en als openbare omroep in ons DNA om met mensen samen te werken.Bovendien hebben we ook ontdekt dat het project vanuit het standpunt van de journalist interessant is. We ontdekken dankzij De Vragende Partij heel wat relevante thema's waar we zelf niet aan denken. Journalistiek gezien zijn de voorstellen op het platform ook een vertrekpunt voor de programma's.
De Vragende Partij is een heel laagdrempelig platform, iedereen kan in principe een voorstel indienen. Was dat een bewuste keuze en bestaat er dan geen kans op fraude?
BJ: Daar hebben we bewust voor gekozen. Je zit daar enerzijds met de missie van de VRT en anderzijds als we keken naar gelijkaardige platformen met een hogere drempel dan merkten we op dat die vaak een heel zielige dood gestorven zijn. Je kan er voor kiezen om op een hoog niveau in te steken, maar het nodige draagvlak is er niet. Als je het dan niet laagdrempelig maakt dan krijg je dat platform niet in gang. En met fraude, we hadden we het platform waterdicht kunnen maken door het gebruik van E-ID maar dat zou dan weer een trade-off zijn met het gebruiksgemak. Maar er wordt wel degelijk bewaakt op fraude.
Is er moderatie voorzien?
BJ: jaja, een heus moderatie team binnen VRT dat puur inhoudelijk modereert. Dat was geen eenvoudig gegeven want net dat is een van de grootste uitdagingen van het concept. Je vraagt aan 100.000 mensen om een vraag te posten, maar als er dat 1000 doen in Antwerpen dan is de kans groot dat er enkele zijn die over hetzelfde onderwerp gaan. We hebben dat proberen te vermijden door te werken met tags, maar ook dat is niet helemaal waterdicht. Het risico bestaat dat straks 10 mensen een vraag hebben rond de Frankrijklei. Als die 10 elk een vraag posten en hun vraag word gesteund door 10 mensen, dan zou je eigenlijk één vraag kunnen hebben met 100 stemmen, maar nu komt de niet bovendrijven. Nu is er een post-moderatie team die de vragen screened en dan vraagt aan de mensen met gelijkaardige vragen of ze de vraag mogen koppelen aan elkaar. Als die mensen neen zeiden dan gebeurde het niet, maar het was uiteindelijk wel in hun eigen belang.
ER: Het is zo dat we bij VRT wel heel wat ervaring hebben met moderatie. Op heel wat van onze websites kunnen mensen een reactie achterlaten, die worden dan, voor publicatie, gescreened en afgetoetst aan onze normen, waarden en eventuele ethische bezwaren. Mensen kunnen bij ons ook vragen om anoniem te reageren, maar hun naam moet wel bekend zijn bij de moderator.Bij DVP kan het volume echter enorm pieken en dan zit post-moderatie zit korter op de bal.
BJ: Een ding dat we wel merken is dat mensen niet weten wat gemeentelijke, gewestelijk of federale problematiek is. In Antwerpen bijvoorbeeld zijn er heel veel vragen rond Oosterweel, dit terwijl Oosterweel een Vlaamse materie is. Dus dat heb je wel met zo'n platform. Ook op dat vlak is er moderatie nodig.
Björn en Emmanuel, bedankt voor de toelichting rond het De Vragende Partij project en nog veel succes!
