West-Vlaanderen, en specifiek het zuiden, met haar economische centra Kortrijk, Ieper, Waregem en Roeselare is een intens industrieel ecosysteem, ooit omschreven als het Texas van Vlaanderen. Denk aan de diepvriesgiganten van Ardooie, de vlasboeren die tapijtwevers of laminaatkampioenen werden die meespelen op wereldniveau. De sterkte van de eigen industrieën heeft de regio met als brandpunt Kortrijk ingeschreven in de top van de Belgische economische regio’s.

Qua digitale vernieuwing van de economie oogt de regio helaas veel bleker. De provincie West-Vlaanderen komt, met slechts 6% van de digitale start-ups, pas op de 8de plaats in België na Brussel, de andere Vlaamse provincies, Waals-Brabant en Luik. De stad Kortrijk zelf haalt net de top tien als thuisstad van digitale ventures na bijvoorbeeld Mechelen, Hasselt en Waver.

Nochtans heeft de regio, en de stad Kortrijk specifiek, bijzondere troeven in deze context. Als Brabander en dus objectieve observator, zie ik vijf sterktes die ertoe kunnen leiden dat het zich opwerkt tot de digitale topregio’s binnen België, de positie die historisch in lijn ligt met haar industriële dynamiek.

1. Het natuurlijke focuspunt van de digitale ventures actief in productietechnologieën

België is een typisch B2B-land en dat gaat ook op voor de digitale economie. Twee derde van onze ventures hebben bedrijven als klant tegenover de helft in de rest van Europa en één derde in Silicon Valley. Dat uit zich in het belang van oplossingen voor “manufacturing”, het aanbieden van productie-oplossingen, een applicatiedomein dat in de Belgische top 3 van digitale domeinen zit. De reden van deze hoge score voor manufacturing is het dichte weefsel van verscheidene industriesectoren in en rond België. De regio is met zijn sterk ecosysteem van eigen industriële spelers bijzonder goed geplaatst om hierin de nationale lead te nemen. Kritiek hierin is de sterke interactie tussen lokale industriële en digitale bedrijven. Een initiatief dat deze interactie ondersteunt, kan dus een grote impact hebben.

2. Een sterke traditie in productmanagement

België is een typisch van land van halffabricaten en van toelevering aan buitenlandse OEM-spelers. Een uitzondering hierop is de regio van Zuid West-Vlaanderen met haar honderden familiale en beursgenoteerde productbedrijven in bijvoorbeeld machinebouw, textiel- en bouwproducten. Het zetten van een product in een markt is een expertise die rijk aanwezig is in de provincie, in tegenstelling tot de rest van België. Productmanagement is een essentiële rol binnen een digitale venture. De meeste start-ups blijven in een projectachtige aanpak hangen (de Problem-Solution fit fase) die een verdere schaling van het bedrijf als productbedrijf (naar de Product-Market fit fase) in de weg zit.

De vertrouwdheid met productmanagement deelt de West-Vlaming met andere succesvolle digitale naties zoals de Finnen, de Zweden en de Zwitsers. Een formele opleiding in productmanagement zou in de provincie dan ook een grotere aandacht moeten krijgen.

3. Een focus op klantenservice

West-Vlaanderen is vermaard om de excellente diensten van haar aannemers, technische servicebedrijven en toeleveranciers. Efficiëntie en klantgerichtheid gaan samen in een no-nonsense focus op een correcte oplossing. Klantgerichte service en retentie van klanten staan centraal in een digitale economie. De meest belangrijke parameter in een digitale venture is de customer lifetime value of waarde die een gebruiker opbrengt tijdens zijn klantzijn. Het opzeggen of verminderen van de subscriptie zijn hierbij de kritieke uitdagingen. De regio deelt deze servicegerichtheid met de Engelse buren over het kanaal. Deze instelling is springlevend in de provincie, maar te veel aandacht aan naleving van regelgeving in een toenemend aantal sectoren kan dat sterk punt neutraliseren.

4. Voldoende familie, vrienden en gekken

Het overleven van een start-up in de eerste fases hangt in vele gevallen af van lokaal beschikbaar geld, beter bekend in venture capital-milieus als de 3 F's: Family, Friends and Fools. De ondernemingszin van de regio heeft geleid tot een relatieve welvaart die niet moet onderdoen voor de rijkste gebieden van België. Een brede laag van de regionale bevolking heeft als ondernemer of als kaderlid goed zijn brood verdiend.

Spijtig genoeg is de reflex om te investeren in technologie gefnuikt door de negatieve ervaring rond het lokale Lernout & Hauspie-drama. Deze ervaring uit de late jaren '90 heeft het geld gedreven naar veiliger geachte beleggingen zoals immobiliën. Een mobilisatie van het lokale kapitaal kan wel degelijk het verschil maken in continentaal Europa waar het verhaal van de meeste digitale bedrijven gesmoord wordt door een schrijnend gebrek aan groeikapitaal. Slechts een schamele 300 miljoen euro werd in 2015 geïnvesteerd in België in digitale ventures. De regio heeft hier de kans om de oude traditie van “financieren van wie ge kent” terug in ere te herstellen. Mensen kennen en vertrouwen elkaar, wat maakt dat investeren sneller en doeltreffender kan dan in een anonieme investeringsrelatie.

5. Een ambitieus ecosysteem

Kortrijk ligt perifeer binnen België, maar aan de poorten naar de grote zuidelijke markt, Frankrijk. Lille en haar randsteden deden hierbij vanaf de jaren '50 dienst als springplank. Gedreven door ambitie veroverden de regionale industriëlen de Franse markt. Vandaar kwam zuidelijk Europa in zicht. Uiteindelijk nestelden zich verschillende spelers in Zuid- en Noord-Amerika, Oost-Europa en China. De drang naar steeds verdere export heeft de West-Vlaming altijd gedreven. Hij en zij is in essentie een growth hacker avant la lettre die de boer optrok met een grote liefde voor zijn product en de wil om ermee de wereld te veranderen. Dat cultureel DNA trapt momenteel op zijn adem, op zoek naar nieuwe groei-opportuniteiten. 

Deze nieuwe opportuniteiten kunnen gebruik maken van een aanwezigheid over de hele wereld. Hierin lijken de lokale ondernemers en kaders op Nederlanders of Ieren die ook over een wijdverspreid ecosysteem beschikken dat mee ambities van individuen helpt realiseren. Specifiek in de sector van digitale productieoplossingen (zie sterkte 1) kan dit ecosysteem het verschil maken.

Verschillende initiatieven zullen nodig zijn om het digitale ecosysteem in de regio op snelheid te laten komen. Elk regionaal ecosysteem heeft een aantal brandpunten nodig die de aanwezige expertise en ambitie mee kunnen kanaliseren. In deze context organiseren de stad Kortrijk, Sirris en Voka West-Vlaanderen begin 2017 een Kortrijkse editie van Startathlon©. Dat programma coacht digitale ventures die actief zijn in digitale technologieën zoals SaaS, Internet of Things en Data analytics. Het programma loopt over drie maanden en zal maximaal zeven regionale ventures begeleiden.