De Poolster, Grote Beer en Leeuw. Als je op een heldere nacht naar de sterrenhemel kijkt, kan je ze misschien vinden. Door de zwakke witte puntjes in de hemel te verbinden krijg je figuren, die je zelfs kan gebruiken om jezelf te oriënteren als je geen gps of kompas bij de hand hebt. Maar wist je dat satellieten net hetzelfde doen? Door naar de sterren te kijken, bepalen ze hun oriëntatie. De Leuvense start-up Arcsec bouwt de spitstechnologie die dat mogelijk maakt en kan het Europese ruimtevaartagentschap ESA en zijn Japanse tegenhanger JAXA tot zijn klanten rekenen. “We willen onze omzet voor het tweede jaar op rij verdubbelen.”
Hoeveel van zijn onderdelen momenteel in de ruimte rondtollen, weet hij zelf niet goed. “We verkopen ze gewoon. Als er niets mis is, horen we vaak niets meer van onze klanten”, lacht Tjorven Delabie, co-founder en CEO van Arcsec. Maar dat het werk van de Leuvense start-up in een baan rond de aarde terug te vinden is, staat als een paal boven water.
De weinig gekende onderneming, opgericht door Tjorven Delabie en Bram Vandoren, maakt zo onderdelen voor kleine satellieten. Een booming business die Arcsec een klantenportfolio opleverde die reikt van het Europese ruimtevaartagentschap ESA tot diens Japanse tegenhanger JAXA (Japan Aerospace Exploration Agency). Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat ze vorig jaar hun omzet wisten te verdubbelen, een spectaculaire groei die het Leuvense bedrijf dit jaar nog eens wil overdoen.
Star tracker met camera
Arcsec maakt uiterst kleine, heel specifieke onderdelen van een satelliet: de zogenaamde star trackers. Zo’n satelliet tolt namelijk rond in de ruimte. Maar voor sommige acties moet je hem ook kunnen richten, je wil de zonnepanelen bijvoorbeeld oriënteren naar de zon of de antenne naar een grondstation. Daarom moet je de oriëntatie van de satelliet bepalen en de manier waarop Arcsec daarin slaagt, is bijzonder ingenieus.
“Onze star tracker heeft een camera die continu beelden maakt van de sterren”, legt Delabie uit. “Op de aarde kan je bijvoorbeeld de Poolster herkennen, en zo bepalen waar het noorden ligt. Wij doen eigenlijk hetzelfde maar dan complexer. Door sterren te herkennen, weet onze star tracker in welke richting hij kijkt.”
Miniaturisatie
Rond die technologie werkte Delabie als doctoraatsstudent en later als onderzoeker aan de KU Leuven, samen met medeoprichter Bram Vandoren. Arcsec, dat in 2020 het levenslicht zag, is dan ook een officiële spin-off van de universiteit. Maar hoe ingenieus de sterrenkijker van het Leuvense bedrijf ook mag klinken, nieuw is de technologie helemaal niet.
“Star trackers bestaan al sinds de jaren 80”, vertelt Delabie. “Ze werden vroeger vooral gebruikt in grote satellieten. Wat onze technologie zo vernieuwend maakt, is dat de componenten veel kleiner zijn. En dat terwijl de oriëntatiebepaling even nauwkeurig is als de grotere blokken die je vroeger in satellieten stak. Wat wij doen, is miniaturisatie: met een kleiner volume garanderen we een hoge nauwkeurigheid.”
Je zou het kunnen vergelijken met de evolutie van mobiele telefoons. Die bestaan al sinds de jaren 70, maar toen waren dat gigantische toestellen die enkel geschikt waren voor een kleine groep mensen. Wat de mobiele telefoon tot een succes maakte, is miniaturisatie: de technologie werd steeds kleiner gemaakt tot die in onze broekzak paste. Ruimtevaart maakt nu een vergelijkbare tendens mee. Van grote, dure satellieten gaan we naar kleine, wendbare versies die veel sneller en goedkoper afgeleverd kunnen worden. In die kleine satellieten past de star tracker van Arcsec als gegoten.
“Compacte elektronica zoals de onze wordt steeds krachtiger”, stelt Delabie. “Een kleine computer kan nu meer dan de grote modellen van vroeger. Dat zorgt ervoor dat satellieten steeds kleiner worden. Wat natuurlijk voordelig is, want je betaalt per kilogram om iets in een baan rond de aarde te krijgen. Iets kleins lanceren kost minder dan iets groots.”
New space
Arcsec surft mee op de huidige trend van new space. Het wordt een pak goedkoper en makkelijker om de ruimte in te gaan, wat leidt tot het ontstaan van heel wat nieuwe spacetech start-ups. Er worden niet enkel gigantische satellieten meer gebouwd op maat voor grote bedrijven, maar kleinere spelers - van universiteiten tot kmo’s - produceren nu ook kleine satellieten op basis van standaardonderdelen, zoals de star tracker van Arcsec.
“Satellieten worden kleiner, maar daarbovenop gaat men die ook standaardiseren”, aldus Delabie. “De grootte van satellieten wordt zo steeds meer vastgelegd, een onderdeel zal daar altijd in passen. Dat maakt de ruimtevaart veel toegankelijker. De kost zakt omdat de lanceringen goedkoper worden, satellieten minder wegen en onderdelen gestandaardiseerd worden.”
De jonge start-up uit Leuven wist al 45 van hun star trackers te verkopen. Als hun groei aan dit tempo doorgaat, hebben ze binnen enkele jaren honderden of zelfs duizenden van deze componenten in de ruimte zweven. Dat vertaalt zich uiteraard ook in sterke groeicijfers. “In het verlengde boekjaar 2020-2021 haalden we een omzet van 850.000 euro”, vertelt Delabie. “In 2022 was dat al 1,6 miljoen euro, wat neerkomt op een verdubbeling. En ook dit jaar willen we opnieuw onze omzet verdubbelen”, klinkt het ambitieus.
Logische sprong naar ondernemerschap
Voor Delabie is dit allemaal de normaalste zaak ter wereld. Hij legt heel down-to-earth uit hoe ze in Leuven hoogtechnologische onderdelen maken die uiteindelijk in een baan rond de aarde terecht zullen komen. Zijn pad van de universiteit naar een start-up is voor hem eveneens vanzelfsprekend. “Ik had niet de ambitie om een academicus te worden”, zegt hij droogweg. “Ik weet zelfs niet of ik zou functioneren onder een baas (lacht). Daarom was de sprong naar het ondernemerschap vrij logisch. Voor mij was dat altijd wel de bedoeling.”
Aan zijn interesse in ruimtevaart hangt er evenmin veel twijfel vast. “Het is gewoon een heel coole business”, lacht Delabie. “Toen ik begon als burgerlijk ingenieur wilde ik sowieso iets in de ruimtevaart doen, een sector waar nog zoveel te ontdekken en te realiseren is.”
Critici stellen dat de ruimtevaart een verspilling van middelen betekent: waarom zouden we onze ogen op de sterren richten, terwijl er nog zoveel armoede en ellende op aarde is, beweren kwatongen. “Ik vind dat zo’n defaitistische visie”, reageert Delabie. “Ik snap het wel. Er zijn veel problemen op aarde, en natuurlijk mogen we die niet negeren. Maar veel technologieën die deze problemen deels kunnen oplossen, hebben we net te danken aan de ruimtevaart. We zijn met elkaar verbonden via satellieten, gps helpt ons om onze weg te vinden en de opwarming van de aarde zou erg moeilijk te bestuderen zijn zonder het bestaan van satellieten.”
Toen ik begon als burgerlijk ingenieur wilde ik sowieso iets in de ruimtevaart doen, een sector waar nog zoveel te ontdekken en te realiseren is. Het is gewoon een heel coole business
Bootstrapped
Delabie is even down-to-earth als het gaat over het succesparcours dat Arcsec tot dusver aflegde. “We hebben veel geluk gehad”, erkent hij. “We vonden al snel genoeg klanten en konden interessante projecten binnenhalen zonder veel aan sales te moeten doen. Er zijn nog geen grote botsingen geweest, met de daaropvolgende catharsis. Misschien komt dat er nog aan, maar voorlopig bleef zoiets uit. We zijn nu met tien mensen, wat betekent dat je gewoon nog met iedereen kan babbelen. Het besef is daar dat we in de toekomst meer structuur in onze organisatie zullen moeten aanbrengen, maar nu zitten we vooral in de vroege start-up fase.”
We vonden al snel genoeg klanten en konden interessante projecten binnenhalen zonder veel aan sales te moeten doen
Het jonge bedrijf haalde tot dusver nog geen extern kapitaal op, wat best opmerkelijk is voor een hardware start-up. “We hebben als oprichters uitsluitend eigen middelen ingebracht”, legt Delabie uit. “Sindsdien hebben we geen groeigeld opgehaald. Dat lukt omdat onze inkomsten voor de helft bestaan uit de verkoop van star trackers, en de andere 50% komt van R&D projecten die deels gefinancierd worden door spelers zoals ESA. We zijn voorlopig bootstrapped. Dat heeft zijn voordelen, bijvoorbeeld dat je geen verantwoording hoeft af te leggen aan externe investeerders. Dat betekent echter niet dat we extern kapitaal te allen tijde zullen afwijzen. Maar in deze fase zijn we daar nog niet naar op zoek.”
Wat brengt de toekomst voor de Leuvense start-up? “We blijven focussen op de nichemarkt waarin we actief zijn”, antwoordt Delabie. “Ook al diversifiëren we een beetje, en maken we ook andere onderdelen. Zo bouwen we onder andere star trackers voor iets grotere satellieten. Maar voorlopig blijven we doen waar we al twee jaar mee bezig zijn. Nu is het vooral zaak om onze technologie verder te verbeteren.”
