Antwerpen, internationale modestad, accelereert in innovatie

Antwerpen staat al decennia lang op de wereldkaart als modestad. Maar in een sector die sneller dan ooit verandert, is enkel creatief talent niet genoeg om die reputatie te behouden. Visie, samenwerking en vooral innovatie, dat zijn de sleutelwoorden volgens Katrien Huygens, de vrouw achter de modestrategie van stad Antwerpen. Als bruggenbouwer tussen ontwerpers, ondernemers en partners trekt zij aan de touwtjes van een stad die níét kiest voor fast fashion of blingbling, maar voor inhoud, duurzaamheid en vernieuwing.

Antwerpen, een haven van creativiteit

“Het zit in het Scheldewater”, zegt Katrien met een glimlach, wanneer ze uitlegt waarom Antwerpen al decennialang modebloed aantrekt. De stad biedt iets zeldzaams: een omgeving waar creativiteit ademruimte krijgt zonder de commerciële druk van Parijs of Milaan. “We noemen Antwerpen niet voor niets het ‘Laboratory of Fashion’. Hier kan je in alle rust aan collecties werken die je later elders op de catwalk brengt.”

Die rustige maar gefocuste dynamiek blijkt vruchtbare grond. Het maakt Antwerpen tot een broedplaats voor vernieuwend design en duurzame concepten. “We hebben misschien geen glamoureuze modeweken met massaproductie zoals in Parijs, maar wél een netwerk dat permanent actief is, een ‘always on’-netwerk. Journalisten die voor shows en exposities naar hier komen, bevestigen telkens weer hoe uniek de ondersteuning en connecties hier zijn.”

Waarom wordt Antwerpen een modestad genoemd? “Onze modeacademie die rankt in de Top 15 beste modescholen, uiteraard”, vertelt Katrien. “Die heeft niet alleen de beroemde Antwerpse Zes voortgebracht, maar blijft jaarlijks grote internationale namen leveren die bij belangrijke modehuizen werken en onze internationale uitstraling mee garanderen. Die creatieve top is een bepalend element in ons mode-DNA. Daarnaast is er ons indrukwekkende ModeMuseum als één van de top 7 beste modemusea ter wereld.

Maar er is meer dan het creatieve talent. Ook op het vlak van retail is Antwerpen een zwaargewicht, vernemen we. De stad trekt shoppers uit de hele regio én daarbuiten. “In het Kunststedenonderzoek zien we bijvoorbeeld dat Amerikanen de grootste besteders zijn bij meerdaags verblijfstoerisme. Maar ook Nederlanders, Duitsers, Britten en Fransen staan in de top vijf. Voor dagtoeristen is shoppen vaak dé hoofdreden om naar Antwerpen te komen.En dan steekt ons mode-aanbod er telkens weer bovenuit, zeker wanneer het gaat om design en beleving."

De cijfers onderstrepen dat verhaal. De modesector in Vlaanderen en Antwerpen heeft zich stevig herpakt tegenover 2021 (na COVID) en groeit zelfs tegenover 2019. “Het totaal aantal werkgevers in de mode is gedaald, maar het aantal werknemers bij die bedrijven is wél gestegen. De actieve bedrijven doen het veel beter en hebben zich aangepast aan nieuwe marketing- en verkooptrends. Ook het aantal zelfstandigen is gestegen.”

Een plan met partners

“Toen het modeplan in 2021 werd opgestart, was de eerste uitdaging vooral het verbinden van verschillende partners. Die partners vormen het kloppend hart van het Antwerpse modeplan: Onze Ankers - de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten met haar mode-master en het modemuseum MoMu; Flanders DC en de Universiteit Antwerpen voor ondernemerschap en valorisatie en andere cruciale spelers zoals VOKA, ANTWERP. POWERED BY CREATIVES, Start It Fashion en Fashion Fever binnen ons mode-ecosysteem. Na vier jaar partners verbinden, kunnen we nu zaken beginnen opzetten die ook voor de buitenwereld zichtbaar worden.”

In 2024 kreeg het plan een update, met meer focus op maatwerk en versnelling. “We willen talent gerichter ondersteunen, het netwerk nog beter stroomlijnen en sneller schakelen. De compactheid van Antwerpen is daarbij een voordeel: kortere lijnen, snellere connecties.”

Dat vertaalt zich in concrete begeleiding voor mode-ondernemers. “Creativiteit is één ding”, benadrukt Katrien. "Maar je moet ook een sluitend businessmodel kunnen voorleggen. Is je collectie verkoopbaar? Kan je je verhaal sterk pitchen? Heb je je financiële plan op orde? Net zoals bij andere start-ups bieden we handvaten, tools en begeleiding die onmisbaar zijn om die ondernemers in de mode te laten slagen."

Ook betaalbare plekken om te verkopen en als werkplek te gebruiken blijven een permanent aandachtspunt. "En vanaf volgend jaar gaan we nog meer inzetten op de internationale positionering van ons talent en op de modebeleving”, voegt ze toe.

Ondersteuning van talent

Talent is de ruggengraat van het Antwerpse modeverhaal. Dat beseft de stad maar al te goed. Jaarlijks trekken studenten van over de hele wereld – van Korea tot Japan – naar de gerenommeerde modeopleiding aan de Academie. Sommigen vertrekken na hun diploma, maar velen keren terug. Wat hen aantrekt? Een omgeving die rust en ruimte biedt om te groeien.

“We proberen eigenlijk een virtueel vijfde en zesde modejaar te creëren”, legt Katrien uit. “Na hun studie doen veel alumni ervaring op bij internationale modehuizen. Dan komt het moment van zelfreflectie: voel ik me thuis in een groot huis, of wil ik mijn eigen label starten?” Voor die laatste groep wil Antwerpen een 'zachte landing' bieden. “We hebben nu een heel pakket aan ondersteuning; van de ontwikkeling met Flanders DC via de mentor-mentee-trajecten en experten-labs tot het acceleratornetwerk met Start It Fashion." Daarnaast hebben al heel wat talenten en hun projecten ondersteuning gekregen via de oproep ‘mode en design’ vanuit de Stad Antwerpen.

Met de oproep mode & design zijn we op zoek naar innovatieve producten die bijdragen aan de versnelling en internationale positionering van ondernemingen binnen de creatieve industrie, met een specifieke focus op mode (inclusief juwelen en accessoires) en design in brede betekenis. De ondernemers krijgen naast financiële steun ook begeleiding van projectleiders Business & Innovatie die faciliteren en zorgen voor matchmaking met derden. De resultaten van deze projecten, inclusief de nieuwe producten en samenwerkingen, worden gepresenteerd worden op evenementen waar ANTWERP.POWERED BY CREATIVES. bij betrokken is of op locaties zoals de MoMu Shop.

De kracht van deze aanpak? Ze brengt ervaring en vernieuwing samen. “Oud-docenten, gevestigde fotografen, ondernemers: zij geven hun kennis en netwerk nu door aan de volgende generatie”, zegt katrien. “Jonge ontwerpers komen daardoor meteen in een warm en professioneel netwerk terecht. En die Antwerpse kalmte – ver weg van de ratrace van andere modesteden – blijkt vaak net wat ze nodig hebben om hun eerste eigen collectie in alle vrijheid vorm te geven.”

De veranderende rol van ontwerpers

De uitdagingen voor modeontwerpers zijn drastisch veranderd over de jaren. "Een ontwerper maakte vroeger twee collecties per jaar”, vertelt Katrien. "Nu maken ze vaak meerdere deelcollecties. En ze moeten veel meer kennen en weten. Een ontwerper moet vandaag weten hoe hij zijn merk online positioneert, hoe e-commerce werkt, hoe je community opbouwt via sociale media en hoe je rechtstreeks met klanten communiceert. Je bent niet enkel creatief, je bent ook ondernemer, contentmaker en strateeg tegelijk. En op al die vlakken moet je presteren.”

“En dan hebben we het nog niet over het circulaire verhaal gehad. Waar komt mijn sourcing vandaan, voldoet mijn ontwerp aan alle voorwaarden en hoe kunnen we op termijn dat eco-design terugbrengen naar een afbreekbaar product? Ook met die vraagstukken moet een ontwerper vandaag rekening houden. Dat is een enorme uitdaging."

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Fashion Talks, Modeshow van de Academie én ANTWERP. FASHION WALK… dat is Antwerpen, modestad op 5 – 6 – 7 juni/
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

De legacy van de ‘Antwerpse Zes’

Wanneer we over Antwerpse mode spreken, komen onvermijdelijk de ‘Antwerpse Zes’ ter sprake. Die zes zijn Walter Van Beirendonck, Dries Van Noten, Dirk Bikkembergs, Ann Demeulemeester, Marina Yee en Dirk Van Saene die Antwerpen in de jaren '80 en ‘90 internationaal op de kaart zetten.

"De Antwerpse Zes is een legacy”, zegt Katrien. "Het was een unieke periode,” blikt Katrien terug. “Zonder sociale media, met een trager tempo en een heel eigen modetijdperk. Maar ook met een krachtig netwerk achter de schermen, met namen als Geert Bruloot en Inge Grognard. Alles viel toen op zijn plek.”" Katrien studeerde trouwens zelf af in 1993 met Walter als één van haar docenten.

Op de vraag of Antwerpen nieuwe ontwerpers van dat kaliber kan voortbrengen, is Katrien vrij duidelijk: "Elk tijdsperk heeft zijn internationale sterren en ambassadeurs. Vandaag zijn het andere namen die de toon zetten. Raf Simons is creatief directeur bij Prada, Pieter Mulier bij Alaïa, Demna bij Gucci, Glenn Martens voor Maison Margiela. En we hebben nog veel meer ontwerpers die voor grote modehuizen zoals Dries Van Noten, Hermès, Louis Vuitton, Balenciaga en Dior werken. Daarnaast hebben we fotografen, stylisten, make-up artiesten en modellen die werken bij de top van de internationale huizen en voor wereldberoemde artiesten zoals Peter Philips voor Dior, Tom Eerebout voor Lady Gaga, Olivier Rizzo voor Prada en Calvin Klein.”

Wat veranderd is? “Door digitalisering en social media is alles veel zichtbaarder én veel versnipperder geworden. Er is elk seizoen wel iemand anders die wereldwijd de spotlights haalt. Maar de waardering voor Belgische – en vooral Antwerpse – mode blijft onverminderd sterk.”

Ze wijst op het fenomeen van ‘rocketprijzen’ voor Antwerpse stukken op de vintage- en tweedehandsmarkt. “In Japan, China en New York gaan die collecties nu voor topprijzen over de toonbank. Dat toont aan: de Antwerpse stijl heeft een blijvende signatuur en waarde. Daarnaast hebben we ook een fantastische streetwear scene met voorbeelden als Arte Antwerp, Suspicious Antwerp, Arbor Antwerp. Opvallend is dat "Antwerp" onderdeel is van hun naam als een kwaliteitslabel.”

En dat geldt niet alleen voor de gevestigde namen. "We hebben vandaag een generatie sterke jonge ontwerpers die van zich laten horen en aan hun internationale pad timmeren”, vertelt ze. "Alleen zie je hen anders: niet per se op de catwalk, maar misschien in een virale campagne of nichecollab. Het speelveld is veranderd, maar het talent is er absoluut.”

Innovatie in de modewereld

Als we over innovatie spreken, licht Katriens gezicht op. "Innovatie in mode is op dit moment vooral het herdenken van het proces", legt ze uit. “De sector staat voor uitdagingen rond duurzaamheid en circulaire economie, en dat biedt kansen voor vernieuwing."”

"Vanuit Europa wordt nu opgelegd dat de UPV, de unieke producentenverantwoordelijkheid, steeds strenger wordt. Voor kleine bedrijven is dat een serieuze dobber. Want als je maar met vier of vijf mensen werkt en iemand bijna voltijds moet inzetten om te zorgen dat je product voldoet aan alle voorwaarden, dan is dat een lange weg."

Ze noemt voorbeelden van bedrijven die hierin vooroplopen. "Bedrijven zoals Essentiel Antwerp of Xandres hebben al een mooi parcours afgelegd, maar moeten hun hele proces herdenken. En dat is waar onze netwerken veel kennis in hebben."

Katrien deelt enkele concrete projecten van innovatieve modeondernemers. "Und Uli werkt met wol en vernieuwt het volledige breiproces. Ze optimaliseren en digitaliseren oude breimachines om tot een nieuw verhaal te komen. Het is een familiebedrijf, waar verschillende expertises samenkomen. Zoon Noah, ex-student uit de modeacademie, zet samen met mama Uli de collectie op. Zij is experte in het werken met en optimaliseren van breimachines. Papa Yves - productdesigner voor de autoindustrie - vult met zijn expertise aan waar nodig.”

“Een ander voorbeeld is het vernieuwend project van Florentina Leitner, ook een Master in Mode van de Antwerpse Academie. Zij combineert in dit project het quiltambacht met modern design en technologie. Daarvoor werkt ze samen met Bakermat, een revolutionaire textielwinkel in Antwerpen. Deze winkel is ook een stoffenbibliotheek en werkt met innovatieve 3D-tools. Bakermat is een innovatief project van Cédric Jacquemin, samen met Quinten Schaap, om ontwerpers en de textielindustrie nauwer te laten samenwerken en duurzaamheid te stimuleren." Beroemdheden zijn al fan van de creaties van Florentina. Lady Gaga, Kylie Jenner, Ellie Goulding, Ava Max en Zara Larsson zijn slechts enkele van de namen die Florentina al heeft aangekleed.

“Dan is er nog Julie Kegels met een zeer high-end, etherische collectie. Zij maakt delen van haar collectie met stoffenresten van de Kringwinkel. Daar gaat ze sourcen. Bij elke collectie staat dezelfde vraag en commitment centraal: hoe kan ik met de stoffenresten van anderen een zeer high-end collectie neerzetten?”

Naast het creatieve werk, wijst Katrien ook op innovatie in materialen. “Rond Antwerpen zit een sterke chemiecluster die volop experimenteert met duurzame textieloplosingen. We hebben Fairbrics met een innovatief proces dat CO2 omzet naar polyester. En we hebben ook Bloom Biotech, die materialen uit algen ontwikkelen. Vandaag zijn het nog voorlopers, maar ze leggen de basis voor een nieuwe generatie modeprojecten die mode, wetenschap en duurzaamheid samenbrengen."

De modewereld verbinden met de chemiesector

Een van de meest veelbelovende pistes voor de toekomst van de Antwerpse mode-industrie ziet Katrien in de verbinding met de chemiesector. “Ik werk momenteel aan een nota om die samenwerking structureel uit te bouwen”, vertelt ze. “De uitdaging? Verschillende werelden – technologie en creativiteit – met elkaar laten communiceren in een gemeenschappelijke taal. Ze spreken elkaars jargon niet, maar streven wel vaak naar hetzelfde: duurzamere materialen, minder afval, innovatie in het maakproces.”

Volgens Katrien ligt de sleutel in het ontwikkelen van nieuwe grondstoffen en het circulair inzetten van afvalstromen. “We hebben hier lokaal misschien geen grootschalige productiecapaciteit qua metrages, maar we beschikken wél over de expertise en technologie. Dankzij sterke netwerken kunnen we die koppelen aan productie elders in Europa, bijvoorbeeld in Duitsland. Het gaat erom de kennis die hier zit – in mode én chemie – met elkaar te verbinden en te benutten.”

In dit verhaal draait het volgens Katrien niet om concurrentie met Azië. “In landen als China en Japan is er juist veel waardering voor onze high-end collecties. Antwerpse ontwerpers worden er vertegenwoordigd door sterke retailers. Het zijn precies die vernieuwende materialen en productiemethoden die onze positie als internationale voortrekker in mode kunnen versterken. We moeten daarom expliciet durven claimen dat die kennis en innovatie hier, in Vlaanderen en Antwerpen, verankerd zit.”

Wat Katrien zo overtuigend maakt, is hoe ze moeiteloos bruggen slaat tussen werelden die zelden vanzelfsprekend samenvallen: het creatieve DNA van de Antwerpse mode, de economische realiteit van ondernemerschap, en de technologische innovaties die de sector richting een duurzamere toekomst duwen.

Een prachtig concreet voorbeeld is REantwerp, een project dat sociaal en circulair hand in hand laat gaan. “Zij werken met asielzoekers en mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Samen maken ze collecties uit restmaterialen van gevestigde ontwerpers zoals Christian Wijnants en Dries Van Noten. De kennis die nieuwkomers meebrengen uit hun land van herkomst, geeft een nieuwe impuls aan lokale kleinschalige productie. Zo komt alles samen: creatie, duurzaamheid én sociale impact. Voor mij is de cirkel daarmee rond.”

Verbinding, de sleutel tot succes

Katriens rol in dit alles? "Ik ben enerzijds de SPOC (single point of contact) voor de sector, het gezicht vanuit de stad”, vertelt ze. "Maar mijn belangrijkste rol de voorbije drie jaar is om iedereen samen te brengen."

Ze is een aanjager, een verbinder tussen de verschillende stakeholders – van cultuur tot ondernemerschap. "Collega Véronique de Bruyne werkt op het starten en groeien met de ondernemers en respectieve partner zelf. Zij is ook verantwoordelijk voor de oproep mode & design hier eerder vermeld.Ik maak verbinding met de andere domeinen binnen de stad die met ons op het modeplan werken, de externe partners en de toekomstdossiers met nieuwe partners."

Die verbindende rol blijkt essentieel om Antwerpen als internationale modestad relevant én herkenbaar te houden. “Mode is voor Antwerpen niet zomaar een sector, het bepaalt mee het imago van de stad”, besluit ze. “Dat verhaal bouwen we verder uit, samen met sterke lokale ontwerpers en partners die internationaal hun strepen verdiend hebben.”

Creatief talent, ondernemerschap en innovatie: het is die unieke driehoek die Antwerpen haar internationale status in de modewereld bezorgt én behoudt. Met bevlogen verbinders als Katrien Huygens aan het roer, lijkt die positie nog lang niet uitgespeeld. "Voor mij is dit een always-on verhaal”, glimlacht ze. Een verhaal dat, net als mode zelf, voortdurend in beweging is.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Fashion Talks, Modeshow van de Academie én ANTWERP. FASHION WALK… dat is Antwerpen, modestad op 5 – 6 – 7 juni